Lão nghệ nhân của làng mộc trên 400 năm tuổi ở Hà Tĩnh

Bài & Ảnh: Phan Trâm - Thu Phương - Trình bày: Huy Tùng • 06:00 20/01/2021

Tôi tên là Nguyễn Đăng Thế (SN 1957) ở làng mộc Thái Yên (xã Thanh Bình Thịnh, Đức Thọ). Tấm bằng chứng nhận danh hiệu nghệ nhân làng nghề Việt Nam là tài sản vô giá, luôn được tôi nâng niu, gìn giữ. Trong chiều dài phát triển hơn 400 năm của mộc Thái Yên, tôi là một trong 2 người con của làng được phong tặng danh hiệu cao quý này.

Để được công nhận là nghệ nhân làng nghề vào năm 2011, trước đó một năm, tôi đã tự tay làm ra bộ trường kỷ chạm truyền thống và được Hiệp hội Làng nghề Việt Nam công nhận sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh hoa làng nghề.

Sinh ra và lớn lên trên đống mụn bào, thuở nhỏ, tôi đã có niềm đam mê bất tận với nghề đục, bào, mài, tiện. Nối nghiệp gia đình, năm 1989, sau khi đi bộ đội về, tôi lập gia đình và thành lập cơ sở sản xuất đồ gỗ Nga Thế với quyết tâm lưu giữ và phát triển nghề truyền thống của ông cha.

Xưởng mộc của gia đình tôi hiện có quy mô hơn 1.200 m2 với cơ sở sản xuất và khu trưng bày sản phẩm tại cụm công nghiệp Thái Yên. Với thương hiệu và uy tín đã tạo dựng được, chúng tôi trở thành địa chỉ tin cậy để nhiều khách hàng gần xa tìm đến.

Cơ sở của tôi sản xuất đa dạng các mặt hàng đồ gỗ, từ bàn ghế sofa đến tủ quần áo, tủ phòng khách... Tuy nhiên, thế mạnh của chúng tôi là sản xuất các mặt hàng tâm linh như: bàn thờ, đèn thờ, lục bình, đĩa đựng hoa quả, bức trướng...

Với kinh nghiệm sản xuất mặt hàng đồ thờ nhiều năm qua, tôi đã từng tham gia sản xuất đồ thờ trong các công trình lớn như: chùa đảo Hòn Ngư (Cửa Lò), đền thờ Cương Quốc Công Nguyễn Xí (Cửa Lò), chùa Hương Tích (Can Lộc)...

Đồ thờ là những sản phẩm mang dấu ấn phong thủy, đòi hỏi sự trang nghiêm nên tôi luôn đặt chữ “tâm” vào mỗi sản phẩm. Sản phẩm đồ thờ liên quan rất nhiều đến lĩnh vực tâm linh, đòi hỏi người chủ, người thợ, gia đình đều phải có cái tâm và trách nhiệm gửi gắm vào từng khâu, từng chi tiết của những sản phẩm do bàn tay mình làm ra.

Tôi luôn dặn dò anh em thợ trong xưởng sản xuất phải đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng như chính mình đang dùng sản phẩm. Người thợ làm nghề phải tỉ mẩn, khéo tay, chịu khó tìm tòi, học hỏi, phải có khiếu thẩm mỹ và đặc biệt là phải thuần tính, yêu nghề.

Những khúc gỗ là những vật vô tri giác nhưng nếu mình dùng tình yêu để thổi hồn vào đó thì sẽ tạo ra những sản phẩm tuyệt đẹp. Để truyền được cái hồn vào những thớ gỗ, người thợ phải trải qua quá trình mài giũa nhiều năm trong nghề.

Với đôi bàn tay khéo léo, tỉ mẩn và đầu óc sáng tạo, người thợ mộc như nghệ sỹ sẽ tạo nên những sản phẩm độc đáo, đa dạng. Sức hút của đồ gỗ mỹ nghệ cũng do đôi bàn tay tạo ra phần nhiều.

Để nghề mộc Thái Yên không bị mai một, với trách nhiệm của một nghệ nhân, tôi vẫn thường đứng ra chỉ dẫn và truyền nghề cho tốp thợ trong xưởng. Tôi hy vọng lớp trẻ sau này sẽ phát huy làng nghề truyền thống để phát triển và xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh

Trong thời buổi cách mạng 4.0, xưởng mộc của tôi đã áp dụng máy móc vào sản xuất để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Máy móc cũng giúp chúng tôi tạo ra các sản phẩm có giá trị cao với giá thành phải chăng nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.

Không chỉ tiên phong trong ứng dụng máy móc vào sản xuất, tôi còn là một trong những người đầu tiên đưa công nghệ phun sơn PU tập trung về làng. Nhờ phun sơn PU tập trung, tôi và những cơ sở sản xuất trong làng đã “hóa giải” được vấn đề ô nhiễm môi trường tồn tại nhiều năm qua. Đây cũng là một trong những giải pháp giúp chúng tôi nâng cao tính thẩm mỹ cho sản phẩm.

Cũng như nhiều gia đình khác ở làng mộc Thái Yên, nhiều năm qua, tôi mạnh dạn mở rộng xưởng sản xuất để tăng quy mô, đáp ứng đơn hàng ngày càng nhiều của khách trong và ngoài tỉnh. Việc mở rộng quy mô xưởng cũng giúp tôi tạo thêm nhiều việc làm cho con em địa phương.

Xưởng mộc của gia đình tôi hiện đang tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động và việc làm thời vụ cho 15 lao động với mức thu nhập trên 5 triệu đồng/người/tháng. Ngoài con em địa phương, cơ sở của tôi còn thu hút những thợ có tay nghề cao ở các tỉnh khác về làm việc để nâng cao chất lượng sản phẩm.

Hiện nay, máy móc đang dần thay thế con người trong sản xuất. Đây cũng là xu thế chung để tạo ra các sản phẩm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Tuy nhiên, tôi cũng lo làng mộc Thái Yên sẽ bị mai một, không giữ được nghề truyền thống khi máy móc dần thay thế con người và thị trường đang cạnh tranh gay gắt.

Do đó, tôi luôn trăn trở với việc gìn giữ và phát huy tinh hoa làng nghề. Dù đã là ông chủ nhưng niềm say mê với gỗ vẫn luôn thôi thúc tôi cầm cưa để tạo ra những sản phẩm mỹ nghệ truyền thống mang dấu ấn của mộc Thái Yên. Trên những sản phẩm đòi hỏi tính thẩm mỹ cao như: bức trướng, hoành phi…, tôi có thể thỏa sức sáng tạo những nét hoa văn độc đáo.

Yêu nghề nên sản phẩm qua mỗi công đoạn đều được tôi tỉ mẩn kiểm tra để tránh sai sót khi ra thị trường. Chăm chút cho sản phẩm cũng là cách để tôi giữ chữ tín trên thương trường cũng như giữ thương hiệu cho đồ mộc Thái Yên

Sản xuất và đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng, tôi mong muốn sẽ góp một phần sức lực tạo nên thương hiệu chung của làng nghề, đưa sản phẩm của làng nghề gỗ Thái Yên đến gần hơn với khách hàng trên mọi miền đất nước.