BS. Đồng Phú Khiêm - Phó Trưởng Khoa Hồi sức tích cực, BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
Trước tình hình dịch COVID-19 đang diễn biến rất phức tạp ở Đà Nẵng, Bộ Y tế đã yêu cầu khai báo y tế và thực hiện cách ly với tất cả những người đã đi từ Đà Nẵng trở về các địa phương.
Thành Phố Hà Nội đã và đang tiến hành làm x ét nghiệm test nhanh cho những người từ Đà Nẵng trở về từ đầu tháng 7, tuy nhiên rất nhiều người đã hiểu chưa đúng về giá trị của xét nghiệm này. Vì vậy người dân cần hiểu rõ hơn về giá trị của xét nghiệm này tránh gây hậu quả nghiêm trọng. Xin được giải thích chi tiết hơn như sau:
Để phát hiện một người có bị nhiễm virus SARS-CoV-2 hay không hiện nay có 2 nhóm các xét nghiệm: Các xét nghiệm trực tiếp và các xét nghiệm gián tiếp.
Các xét nghiệm trực tiếp
Là các xét nghiệm nhằm tìm kiếm sự hiện diện của các thành phần của cấu tạo của virus ở trong cơ thể. Hiện nay xét nghiệm phổ biến nhất là xét nghiệm tìm kiếm các đoạn gen của virus bằng kỹ thuật PCR, ngoài ra còn có xét nghiệm nuôi cấy phân lập virus.
- Ưu điểm của xét nghiệm này có thể phát hiện người nhiễm virus ở những giai đoạn rất sớm kể từ khi người bệnh chưa biểu hiện bệnh, vì vậy đây là xét nghiệm rất có giá trị được Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo là xét nghiệm dùng để chẩn đoán một người có đang bị nhiễm bệnh hay không.
- Nhược điểm của xét nghiệm này là đòi hỏi phải có phòng xét nghiệm được trang bị đủ phương tiện cần thiết, nhân viên được đào tạo chuyên sâu, và xét nghiệm này thường tốn kém và mất nhiều thời gian. Vì vậy để thực hiện xét nghiệm này cho tất cả đối tượng nghi nhiễm là điều không hề dễ dàng và cần có thời gian.
Trên thế giới có nhiều hãng đang tìm cách nghiên cứu các xét nghiệm Test nhanh tìm kiếm các cấu trúc của virus SARS-CoV-2 giúp chẩn đoán nhanh, nhưng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ xét nghiệm test nhanh nào được công nhân và áp dụng trong chẩn đoán COVID-19.
Người dân đến khai báo làm xét nghiệm test nhanh tại Hà Nội. Ảnh: Việt Linh.
Các xét nghiệm gián tiếp
Là các xét nghiệm nhằm tìm kiếm các dấu vết của virus để lại trong cơ thể nhiễm. Cụ thể trong trường hợp bệnh COVID-19 là làm các xét nghiệm tìm kháng thể mà cơ thể sinh ra khi bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Đây là xét nghiệm mà thành phố Hà Nội đang thực hiện hiện nay. Có điều hết sức lưu ý là người nhiễm virus SARS-CoV-2 không phải ai cũng sinh ra kháng thể, và kháng thể cũng không phải được tạo ra ngay sau khi người bị nhiễm virus SARS-CoV-2.
Ví dụ một bài tổng hợp rất nhiều các nghiên cứu về COVID-19 cho thấy chỉ có 23% người nhiễm SARS-CoV-2 có kháng thể IgM sau 1 tuần bị nhiễm, 58% người nhiễm 2 tuần mới có kháng thể; và 75% người bị nhiễm sau 3 tuần mới có kháng thể.
Xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể dương tính chỉ thể hiện rằng người đó đã từng bị nhiễm virus SARS-CoV-2 trong quá khứ, chứ không thể khẳng định người đó có đang bị bệnh, có khả năng lây bệnh hay không. Ngược lại, xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể âm tính không có nghĩa là người đó không bị nhiễm, và không lây cho người khác. (Người bị nhiễm virus này ở giai đoạn đầu chưa có kháng thể xét nghiệm này chắc chắn âm tính, nhưng người này vẫn có thể lây cho người khác).
Việc làm xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể trong quần thể dân số nguy cơ có giá trị xác định tỷ lệ người từng nhiễm vi rút này, giúp đánh giá quy mô dịch bệnh trong cộng đồng, giúp các nhà hoạch định chính sách có các biện pháp tổ chức chống dịch phù hợp.
Như vậy: “Người đi từ vùng dịch về dù có xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể âm tính vẫn có thể là người đang nhiễm bệnh, vẫn có thể lây nhiễm bệnh cho cộng đồng nên cần tiếp tục tuân thủ thực hiện cách ly theo khuyến cáo của Bộ Y tế”.
Tại Hà Nội, tính đến 13h, ngày 31/7/2020, ghi nhận tổng số 123 ca mắc, trong đó, 121 trường hợp đã được công bố khỏi bệnh; có 02 trường hợp mới ghi nhận ngoài cộng đồng (đều có tiền sử đi về từ Đà Nẵng). Theo thống kê của Trung tâm y tế 30 quận, huyện, thị xã, toàn TP ghi nhận 53.768 người về từ Đà Nẵng từ ngày 8/7 đến nay và đã tiến hành lấy mẫu xét nghiệm. Giải thích thêm về số người tăng gấp đôi so với số rà soát trước, Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Khắc Hiền cho hay, có thể một số người dân do quá hoang mang, lo lắng, nên mặc dù chỉ một người đi về từ Đà Nẵng nhưng khai báo y tế và đi xét nghiệm nhanh cả nhà. Thành phố xét nghiệm test nhanh cho 18.459 trường hợp, ghi nhận 10 trường hợp có kết quả dương tính. Tất cả các trường hợp test nhanh dương tính đều được lấy mẫu xét nghiệm khẳng định bằng kỹ thuật PCR, kết quả 8/10 trường hợp có kết quả PCR âm tính (còn 2 trường hợp tại Gia Lâm chưa gửi mẫu). Phó Giám đốc CDC Hà Nội Trương Quang Việt cho biết: Thực tế, qua việc triển khai test nhanh cho thấy, số người dân đến xin được test nhanh trực tiếp tại các điểm lấy mẫu tăng vọt so với số rà soát. Vì vậy, ông Trương Quang Việt đề nghị Trung tâm y tế các quận, huyện phải rà soát, xác minh trước khi lấy mẫu xét nghiệm để đảm bảo chỉ định đúng đối tượng cần phải xét nghiệm. Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Chung đề nghị các quận, huyện, thị xã tiếp tục xác minh những người về từ Đà Nẵng, nhất là qua đường bộ, đề nghị các phương tiện truyền thông tiếp tục tuyên truyền để người dân tự giác khai báo y tế, lấy mẫu xét nghiệm. Tất cả trường hợp đi từ Đà Nẵng, Quảng Nam về tiếp tục xét nghiệm, phấn đấu chiều 1/8 xét nghiệm xong. Tất cả trường hợp có biểu hiện ho, khó thở, sốt toàn bộ đều phải lấy mẫu, chú ý các trường hợp nếu đã đến bệnh viện thì phải khám chữa theo đúng quy trình dịch COVID-19. Ông Chung nhấn mạnh, theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, tất cả các hoạt động tập trung đông người như tại quán bar, karaoke, quán hàng nước vỉa hè phải dừng hoạt động.... |
