Israel đã sử dụng công nghệ AI để tăng độ chính xác khi tấn công mục tiêu ở Gaza. Ảnh: THX/TTXVN
Trí tuệ nhân tạo (AI) có nhiều ứng dụng và ý nghĩa đối với chiến tranh hiện đại, cả trong và ngoài chiến trường. Dưới đây là những phân tích về cách AI giúp quân đội Israel chọn mục tiêu ném bom ở Dải Gaza cũng như những tác động và thách thức của việc sử dụng AI trong chiến tranh.
The Gospel: Hệ thống tối ưu hóa tấn công mục tiêu dựa trên AI của Israel
Israel đã sử dụng một hệ thống dựa trên AI có tên là “The Gospel” để đánh giá và xác định các mục tiêu ưu tiên cho các cuộc không kích ở Gaza. The Gospel là một nền tảng thu thập và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như hình ảnh vệ tinh, cảnh quay từ máy bay không người lái, tình báo con người và phương tiện truyền thông xã hội để xác định các mục tiêu tiềm năng có liên quan đến Hamas.
Sau đó, The Gospel sẽ đánh giá tầm quan trọng, mức độ khẩn cấp và nguy cơ tiềm ẩn của từng mục tiêu, rồi gửi danh sách cho các chỉ huy quân đội Israel (IDF). IDF tuyên bố rằng The Gospel đã tăng đáng kể tốc độ và độ chính xác của quá trình tấn công mục tiêu.
Tác động và thách thức của việc sử dụng AI trong chiến tranh
Tuy nhiên, cũng có những lo ngại và chỉ trích về việc sử dụng AI trong chiến dịch ném bom của Israel. Một số vấn đề này bao gồm:
Thứ nhất, sự thiếu minh bạch và trách nhiệm giải trình của The Gospel và các thuật toán của nó. Không rõ The Gospel thu thập, xác minh và xử lý dữ liệu như thế nào cũng như xác định mức độ và ưu tiên các mục tiêu như thế nào. Cũng không có sự giám sát hoặc xem xét độc lập về các quyết định và hành động của The Gospel.
Thứ hai, khả năng sai sót và sai lệch trong dữ liệu và thuật toán. Các nguồn dữ liệu được The Gospel sử dụng có thể không đầy đủ, không chính xác, lỗi thời hoặc bị thao túng. Ví dụ: The Gospel có thiể tiếp nhận thông tin sai sự thật hoặc gây hiểu lầm trên mạng xã hội hoặc có thể ưu tiên một số loại mục tiêu nhất định hơn những mục tiêu khác dựa trên dữ liệu mà nó nhận được.
Thứ ba, vấn đề đạo đức và pháp lý của việc giao các quyết định của con người cho máy móc. Việc sử dụng AI trong chiến tranh đặt ra câu hỏi về trách nhiệm đạo đức và pháp lý của người điều hành và chỉ huy cũng như sự tôn trọng các nguyên tắc của luật nhân đạo quốc tế, chẳng hạn như sự phân biệt, tính cân xứng. Ví dụ, ai sẽ phải chịu trách nhiệm nếu The Gospel phạm sai lầm hoặc gây tổn hại quá mức? Làm thế nào IDF có thể đảm bảo rằng The Gospel tôn trọng các quyền con người của thường dân ở Gaza? Làm thế nào IDF có thể xác minh rằng các mục tiêu là hợp pháp và tương xứng với mối đe dọa?
Thứ tư, việc sử dụng AI trong chiến tranh cũng ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế và ngoại giao, vì nó đặt các chủ đề mới vào chương trình nghị sự quốc tế như đạo đức, pháp lý và xã hội của AI, sự phát triển các tiêu chuẩn và quy chuẩn cho AI cũng như quản trị và quy định của AI. Những chủ đề này đòi hỏi sự hợp tác và đối thoại đa phương giữa các bên liên quan khác nhau như chính phủ, tổ chức quốc tế, xã hội dân sự và khu vực tư nhân.
Thứ năm, việc sử dụng AI trong chiến tranh cũng thách thức các mối quan hệ địa chiến lược vì AI có thể tăng cường sức mạnh quân sự, kinh tế và xã hội của các quốc gia có năng lực AI tiên tiến, đồng thời tạo ra sự bất đối xứng và bất bình đẳng giữa các quốc gia có mức độ phát triển và áp dụng AI khác nhau. AI cũng có thể tạo ra những cơ hội và mối đe dọa mới cho an ninh quốc gia và sự ổn định quốc tế như các cuộc tấn công mạng, vũ khí tự động và các chiến dịch thông tin sai lệch.
Tuy nhiên, việc sử dụng AI trong chiến tranh cũng đóng vai trò là công cụ cho các nhà ngoại giao và đàm phán, vì AI có thể giúp thu thập và phân tích dữ liệu, hỗ trợ ra quyết định, soạn thảo và dịch tài liệu cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho giao tiếp và cộng tác. AI cũng có thể giúp giám sát và thực hiện các thỏa thuận và hiệp ước quốc tế như Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu hay thỏa thuận hạt nhân Iran.
Khói bốc lên sau cuộc không kích của Israel xuống Dải Gaza ngày 17/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Tương lai của AI trong chiến tranh hiện đại
Tương lai của AI trong chiến tranh hiện đại là chủ đề được các chuyên gia, học giả và nhà hoạch định chính sách thảo luận và tranh luận rộng rãi. Một số vai trò và tác động có thể có của AI trong chiến tranh trong tương lai là:
Một là, AI có thể tăng cường khả năng chỉ huy và kiểm soát (C2) của lực lượng quân sự bằng cách thu thập và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như cảm biến, vệ tinh, máy bay không người lái và tình báo con người, đồng thời cung cấp nhận thức tình huống, đánh giá mối đe dọa và hỗ trợ quyết định cho người chỉ huy và người điều hành.
Hai là, AI có thể cho phép phát triển và triển khai các hệ thống sát thương tự động (LAS) như robot, máy bay không người lái, tên lửa và vũ khí có thể hoạt động độc lập hoặc phối hợp với người điều khiển và có thể chọn và tấn công mục tiêu mà không cần sự can thiệp của con người.
Ba là, AI có thể cải thiện hiệu suất và độ chính xác của vũ khí nhỏ và vũ khí hạng nhẹ, chẳng hạn như súng trường, súng lục và lựu đạn, quan đó có thể tăng xác suất trúng đích và giảm sự hủy diệt ngoài ý muốn của những vũ khí này.
Mặc dù vậy, AI cũng có thể đặt ra những thách thức và rủi ro cho chiến tranh hiện đại như các tình huống khó xử về đạo đức, pháp lý, các lỗ hổng về vật lý và mạng cũng như những bất ổn về chiến lược và hoạt động, đòi hỏi các cơ quan quân sự và dân sự phải xem xét và điều chỉnh cẩn thận.
Tóm lại trên thực tế, việc sử dụng AI trong chiến tranh là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm, liên quan đến nhiều yếu tố và quan điểm. AI là một công nghệ mạnh mẽ và có khả năng biến đổi, có thể có tác động đáng kể đến việc tiến hành và kết quả của chiến tranh, đồng thời đòi hỏi tất cả các bên liên quan phải sử dụng có trách nhiệm. Trường hợp Israel sử dụng AI để chọn mục tiêu ném bom ở Gaza đặt ra nhiều câu hỏi và tranh luận quan trọng về tương lai của AI trong chiến tranh.
