Hầu hết mọi người có khoảng 10 đến 40 nốt ruồi hình thành từ thời thơ ấu đến tuổi trưởng thành. Nốt ruồi hình thành khi các tế bào hắc tố (tế bào sản xuất sắc tố) tập trung nhiều khiến một khu vực trên da có màu đen hoặc nâu.
Ung thư hắc tố da loại ung thư da ác tính nhất. Phát hiện sớm giúp tăng khả năng điều trị khỏi bệnh.
Nốt ruồi thường vô hại nhưng không nên bỏ qua những nốt ruồi mới hoặc nốt ruồi có sự thay đổi bởi đây có thể là dấu hiệu ung thư hắc tố da.
Nguyên nhân gây ung thư hắc tố da
Ung thư hắc tố da xảy ra khi các tế bào sản xuất melanin – sắc tố da của cơ thể bị phát triển quá mức không thể kìm hãm, dẫn đến hình thành khối u ác tính. Nguyên nhân là do các tổn thương DNA ở tế bào bình thường.
Các bác sĩ cho rằng tiếp xúc với tia UV là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư hắc tố da. Tia UV không phải là nguyên nhân gây tất cả các trường hợp ung thư hắc tố, đặc biệt ở các vị trí không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (kẽ tay chân, gan bàn tay, bàn chân…). Điều đó chứng tỏ có nhiều yếu tố nguy cơ khác của ung thư hắc tố, bao gồm:
- Da trắng: Có ít các sắc tố (melanin) trên da có nghĩa rằng bạn có ít khả năng bảo vệ khỏi các bức xạ UV hơn. Người tóc vàng, người dễ dàng có các tàn nhang, rám nắng có nguy cơ phát triển ung thư hắc tố hơn người da da đen.
- Tiền sử rám nắng: Tăng nguy cơ ung thư hắc tố.
- Sống vùng gần xích đạo: Có nguy cơ tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời với năng lượng bức xạ cao hơn, phơi nhiễm với tia UV nhiều hơn.
- Có nhiều nốt ruồi hoặc các nốt ruồi không bình thường: Có nhiều hơn 50 nốt ruồi là yếu tố nguy cơ của ung thư hắc tố. Tương tự, có nhiều các nốt ruồi bất thường cũng là yếu tố nguy cơ của bệnh.
- Tiền sử gia đình bị ung thư hắc tố: Người có tiền sử gia đình mắc ung thư hắc tố, đặc biệt là người thân thế hệ 1 như bố mẹ, anh chị em có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Nốt ruồi là gì? Có bao nhiêu loại?
Nốt ruồi có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên da hoặc niêm mạc của bạn, xuất hiện đơn lẻ hoặc theo nhóm. Hầu hết các nốt ruồi trên da xuất hiện trong thời thơ ấu và trong 20 năm đầu đời. Vòng đời của một nốt ruồi trung bình là khoảng 50 năm.
Khi nhiều năm trôi qua, nốt ruồi thường thay đổi chậm, trở nên nhô cao và có màu nhạt hơn. Thông thường, lông có thể phát triển trên nốt ruồi. Một số nốt ruồi sẽ không thay đổi và một số sẽ từ từ biến mất theo thời gian.
Các yếu tố nguy cơ đối với nốt ruồi trên da đó là ánh sáng mặt trời quá mức. Nốt ruồi có thể sẫm màu hơn sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, khi mang thai và trong tuổi dậy thì.
Nốt ruồi được phân thành nhiều loại như sau:
- Nốt ruồi thông thường: Đây là một nốt ruồi bình thường, một nốt ruồi nhỏ mọc trên da của bạn có màu hồng, rám nắng hoặc nâu và có một cạnh rõ ràng.
- Nốt ruồi bẩm sinh: Được phát hiện trên da khi bạn mới sinh ra. Những nốt ruồi này có thể dễ phát triển thành u ác tính hơn những nốt ruồi xuất hiện sau khi sinh. Nếu nốt ruồi trên da của bạn có đường kính hơn 8 mm, nó có nguy cơ trở thành ung thư cao hơn.
- Nốt ruồi không điển hình hay còn gọi là vết chàm bất thường (Dysplastic Nevi): Những nốt ruồi này lớn hơn cục tẩy bút chì và có hình dạng bất thường. Nốt ruồi loạn sản có xu hướng có màu sắc không đồng đều với các tâm màu nâu sẫm và các cạnh nhạt hơn, không đồng đều.
Bác sĩ khuyến cáo nên kiểm tra da thường xuyên để phát hiện những dấu hiệu bất thường. Bạn có thể áp dụng quy tắc ABCDE khi kiểm tra nốt ruồi, tàn nhang và các khuyết điểm da khác trên cơ thể.
Dấu hiệu nhận biết nốt ruồi có nguy cơ ác tính
Bác sĩ khuyến cáo nên kiểm tra da thường xuyên để phát hiện những dấu hiệu bất thường. Bạn có thể áp dụng quy tắc ABCDE khi kiểm tra nốt ruồi, tàn nhang và các khuyết điểm da khác trên cơ thể. Mỗi chữ cái đại diện cho một đặc điểm bất thường:
A (Asymmetry): Không đối xứng. Điều này có nghĩa khi chia đôi, hai nửa nốt ruồi không tương đồng nhau.
B (Border): Đường viền. Khối u ác tính thường có đường viền không đều, chỗ mờ chỗ đậm hoặc lởm chởm.
C (Color): Màu sắc. Nốt ruồi bình thường có màu sắc đồng đều. Nếu nốt ruồi có nhiều màu, sắc thái khác nhau như nâu, rám nắng hoặc đen xen kẽ với màu trắng, xám, đỏ hoặc xanh có thể là dấu hiệu cảnh báo ác tính.
D (Diameter): Đường kính. Nốt ruồi lớn hơn cục tẩy bút chì (khoảng 5-6 mm) được coi là bất thường, thậm chí khi không có dấu hiệu bất thường nào khác đáng chú ý.
E (Evolution): Sự tiến triển. Nốt ruồi có sự phát triển về màu sắc, đường kính hay chiều cao theo thời gian.
Đây chỉ là những dấu hiệu phổ biến giúp dễ dàng nhận biết nốt ruồi có nguy cơ ác tính. Không phải tất cả trường hợp ung thư da đều có những đặc điểm trên. Một số nốt ruồi có thể đổi màu nhưng vẫn đối xứng hoặc ngày càng to ra nhưng không có những đặc điểm khác trong quy tắc.
