Ngân vọng tiếng chuông
Cuộc hẹn hò lịch sử 50 năm Chiến thắng Đồng Lộc đang xích lại gần. Dường như nhắc đến cái tên Ngã ba Đồng Lộc, ai cũng bồi hồi xúc động và tự hào. Những đồng đội của họ trở về sau chiến tranh bây giờ đã bước vào tuổi “cổ lai hy”, nhưng mỗi lần nhắc tới Đồng Lộc, ai cũng nhòa lệ.
Ngã ba Đồng Lộc (Can Lộc - Hà Tĩnh) hôm nay. Ảnh Thanh Hải
Nữ Anh hùng La Thị Tám, người con gái đứng trên đài quan sát đỉnh núi Mòi “đếm từng loạt bom rơi”, tâm sự: “Chúng tôi chỉ có mục tiêu lớn nhất lúc đó là bằng mọi giá đảm bảo cho mạch máu giao thông được thông suốt. Bởi chỉ cần mươi phút tắc nghẽn, xe có thể bị cháy vì bom đạn Mỹ, quân lương và hàng hóa sẽ bị thiêu rụi, nên lúc đó chẳng ai sợ cả, dẫu có chết cũng thấy thanh thản”.
Tôi đứng trên tháp chuông Đồng Lộc cao vợi, nhìn bốn phía mênh mông xanh. Màu xanh rất riêng bầu trời Can Lộc và của đồi thông Đồng Lộc. Dưới chân những đồi thông xanh ấy là làng nối làng, ruộng nối ruộng trải dài. Một tiếng chuông ngân từ ngã ba này đã trở thành tiếng chuông thiêng sâu lắng giữa không gian và thời gian. Nhịp chuông dài, cầu nguyện cho 10 cô gái TNXP - 10 vầng trăng trinh nữ, cùng với hàng trăm chiến sỹ thuộc các lực lượng đã ngã xuống Ngã ba Đồng Lộc, an giấc ngàn thu.
Về với Đồng Lộc, tất cả du khách cùng ngước lên tượng đài chiến thắng để soi lại mình. Dường như, tri ân quá khứ, tri ân những người đã hy sinh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và thống nhất Tổ quốc đã thành ý thức tự nguyện trong mỗi người dân Việt Nam. Khách đến Đồng Lộc thầm lặng như mạch suối tìm về nguồn cội. 50 năm đi qua, tại khu lưu niệm và phòng trưng bày truyền thống, ta ngắm từng kỷ vật nhỏ, lật lại từng trang sách, xem lại từng bài báo cũ, lại thấy sáng ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng của 10 nữ anh hùng TNXP, các anh hùng: La Thị Tám, Uông Xuân Lý, Nguyễn Tiến Tuẩn, Nguyễn Tri Ân và bao nhiêu tấm gương dũng sỹ.
Lũy thép vững chắc
Cựu chiến binh Lê Chí Kiên, trên ngực chói ngời huân, huy chương, đưa bàn tay thô ráp bắt tay tôi. Bàn tay ông còn sức nóng chiến sự năm nào, như truyền cho tôi thêm khí thế hừng hực ngày ấy. Ông kể: “Lúc mình tới Ngã ba Đồng Lộc là cậu lính pháo mới 21 tuổi, bây giờ đã ngoài tuổi 70. Nhưng không bao giờ quên được sự ác liệt, tang tóc, với niềm tin chiến thắng mãnh liệt tại “tọa độ lửa” này. Chú cứ tính thử xem, bình quân mỗi tháng, chúng đến thả bom 28 ngày. Có ngày, phản lực Mỹ nhào tới 103 lần và thả 800 quả bom thì đá cũng bị xay thành bột, chứ chưa nói ngô, lúa trên đồng. Thế nhưng, người dân Đồng Lộc vẫn bám trụ, sát cánh cùng lực lượng TNXP hiệp đồng chiến đấu, công nhân giao thông, bộ đội pháo cao xạ Trung đoàn 210, với tinh thần “xe chưa qua, nhà không tiếc”. Với 148 ngày đêm, các khẩu pháo cùng vươn nòng lên trời cao “giăng lưới lửa vây lũ giặc trời”. Mỗi lần máy bay Mỹ bốc cháy là mỗi lần tiếng reo hò của quân dân ran trời, dậy đất. Nhưng chiến thắng nào mà chẳng phải đánh đổi bằng sự hy sinh, mất mát, 122 đồng đội của cựu chiến binh Lê Chí Kiên đã ngã xuống nơi này.
Xã Đồng Lộc và các xã phụ cận: Trung Lộc, Mỹ Lộc, Thượng Lộc, đâu đâu cũng dày đặc những hố bom tội lỗi của giặc Mỹ. Riêng xã Đồng Lộc đã chịu đựng nhiều đau thương, mất mát với 120 người chết, hàng trăm người bị thương và hàng trăm ngôi nhà cháy thành than. Đáng thương nhất, trong một buổi chiều tháng 2/1968, tại Trường Cấp I Đồng Lộc, giặc Mỹ đã mang bom sát hại 12 học sinh lớp 3, khi các em đang ngồi nghe cô giáo giảng bài.
Khi chủ nghĩa anh hùng cách mạng thấm sâu vào lòng người, thấm sâu vào lòng đất, thì nhân dân đã trở thành “lũy thép” vững chắc cho mọi lực lượng cùng tiến bước. Hàng ngàn người dân đã băng mình, đến những nơi nóng bỏng nhất. Họ huy động mọi vật dụng để thông đường cho xe qua. Khi xe gặp sự cố, thì băng mình vào lửa, giải phóng lương thực, vũ khí, hàng tiếp vận đến địa điểm an toàn. Nhiều người đã tự nguyện đưa thương binh về chăm sóc. Nhiều gia đình đã nhường nhà, nhường vườn làm kho, mở đường tránh, làm trạm cứu thương... Càng thiếu thốn càng cưu mang, đùm bọc. Ngã ba anh hùng này đã thắp sáng ngọn lửa lương tri thời đại từ những hành động đẹp như thế.
Đồng Lộc xanh lên từ đất lửa
Về thăm lại xã Đồng Lộc, chắc những người đã từng đội mưa bom, bão đạn thời ấy sẽ không khỏi ngạc nhiên. Những ngọn đồi cằn trơ sỏi đá, chi chít hố bom năm xưa, bây giờ đã “lợp” kín những mùa hoa trái.
Chủ tịch UBND xã Phan Hưng cho biết: Từ năm 1976-1979, xã Đồng Lộc mở đầu mũi “đột phá” quy hoạch lại đất đai, thôn xóm, cải tạo đồng ruộng. Việc “phẫu thuật” và “chỉnh hình” cho đất, phải kiên nhẫn tới 3 năm ròng mới lành lặn vết thương. Thực hiện cơ chế khoán ruộng, giao đất cho nông dân, nhiều gia đình phấn khởi, phát huy nguồn lực sáng tạo, xóa hẳn cơ chế cũ sau bao năm kìm hãm.
Cô trò Trường Mầm non Bắc Hà (TP Hà Tĩnh) hành trình về địa chỉ đỏ. Ảnh: Thanh Hải
Để giúp Đồng Lộc và các xã phụ cận có đủ nước tưới cho lúa, huyện Can Lộc đã tập trung chỉ đạo xây dựng công trình thủy lợi Cửa Thờ - Trại Tiểu, với trữ lượng 19 triệu m3, đủ nước tưới cho 190 ha lúa. Năm 1997, xã Đồng Lộc là một trong những địa phương đầu tiên của huyện Can Lộc từ sản xuất 2 vụ lúa chuyển sang 3 vụ lúa... Mỗi một thập kỷ đi qua, cấp ủy và chính quyền xã đều đúc rút bài học kinh nghiệm, nhìn rõ những mặt mạnh, mặt yếu và hoạch định mục tiêu cụ thể cho chặng đường mới.
50 năm đi qua, với sự hội nhập tư duy mới và công nghệ mới, xã Đồng Lộc càng sáng lên những gam màu bức tranh quê. Hiện nay, tổng sản lượng lương thực toàn xã đạt hơn 3.145 tấn, bình quân đầu người đạt 590 kg, thu nhập gần 23 triệu đồng/người/năm. Đi khắp 9 thôn, từ Tân Hương đến Kiến Thành, đâu đâu cũng thấy đường bê tông. Người dân râm ran bàn chuyện sản xuất, chăn nuôi, xây dựng nông thôn mới, làm vườn mẫu.
Trường Tiểu học và THCS Đồng Lộc đều đạt chuẩn và đạt danh hiệu tập thể lao động tiên tiến. Hiệu trưởng 2 trường chia sẻ, hàng năm, các trường có tới hàng chục em được công nhận học sinh giỏi tỉnh. Các thầy cô giáo luôn làm tròn bổn phận một người thầy, biết phối hợp chặt chẽ với nhà trường, gia đình, địa phương để giáo dục các em có kỹ năng sống ngay từ nhỏ. Ai cũng tự hào khi được dạy và học trên mảnh đất Đồng Lộc hôm nay.
Đồng Lộc đã nuôi dưỡng niềm tin và nghị lực cho thế hệ trẻ bằng sự hy sinh vô giá của những người đi trước.
Tháng 4/2018
