Trước vụ phát hiện 39 thi thể trên xe container tại hạt Essex, Anh hôm 23/10, Cơ quan cảnh sát Liên minh châu Âu (Europol) từng cảnh báo về tình trạng “cấu kết ở mức độ cao” giữa những kẻ buôn người qua biên giới và các băng đảng chuyên gài bẫy người di cư để bóc lột sức lao động và lạm dụng tình dục.
Các băng đảng tội phạm thường lập “sào huyệt” trong những khu trại của người di cư tại Calais, phía bắc nước Pháp và một số cảng khác. Chúng kiếm lợi nhuận từ nỗi tuyệt vọng của những người di cư bằng cách dụ họ trả tiền để lên những chiếc xe tải vào Anh.
Với những đứa trẻ không đủ khả năng chi trả, chúng cho phép “ghi nợ” và có thể thanh toán bằng cách làm một số “công việc” sau khi đặt chân tới Anh, các tổ chức từ thiện cho biết.
Một trẻ em tại khu trại cho người di cư gần thành phố Dunkirk, phía bắc nước Pháp hồi năm 2016. Ảnh: AFP.
Anh hiện sử dụng một số cơ sở dữ liệu trên toàn EU, bao gồm Hệ thống Thông tin Schengen (SIS II), để báo cáo và điều tra các hoạt động này, cũng như tìm kiếm những trẻ em mất tích trong phạm vi châu Âu. Tuy nhiên, sau khi Anh rời EU (Brexit), việc truy cập vào các hệ thống này có thể bị giảm hoặc cắt hoàn toàn.
Thêm vào đó, quy trình hợp pháp để trẻ em đoàn tụ với các thân nhân ở Anh theo Chính sách tị nạn chung châu Âu, hay còn gọi là Quy chế Dublin, dự kiến cũng không còn tồn tại trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận. Theo các chuyên gia, trong khi những cơ chế theo dõi người di cư hiện nay vẫn cần cải thiện, việc Anh rời EU có nguy cơ khiến hệ thống “sụp đổ hoàn toàn”.
“Cơ chế hiện nay không hẳn hoàn hảo, nhưng Brexit sẽ khiến quan hệ hợp tác giữa các nước châu Âu trong việc bảo vệ trẻ em di cư bị thụt lùi thay vì cải thiện hơn”, Laura Duran, nhân viên nghiên cứu chính sách cấp cao của Ecpat, tổ chức từ thiện chống buôn bán và lạm dụng trẻ em ở Anh, đánh giá, nói thêm rằng sẽ có rất ít sáng kiến hoặc phương pháp điều tra hành vi vi phạm nhân quyền về mặt pháp lý.
Duran cho biết việc Anh rời khỏi Quy chế Dublin sẽ khiến tình hình tồi tệ hơn bởi trẻ em “nhiều khả năng sẽ bước vào những hành trình nguy hiểm” để được đoàn tụ với thân nhân ở Anh. “Các em sẽ dễ bị tổn hại hơn trước những hành vi bóc lột và lạm dụng trên đường đi, như phải bán dâm ở Hy Lạp để chi trả cho chặng đường khác, hay bị ép phạm tội. Tất cả nguy cơ này đều thực sự có khả năng gia tăng”, cô giải thích.
Các tổ chức từ thiện hỗ trợ trẻ em bơ vơ tại những khu trại của người di cư cũng có chung mối lo ngại. Họ đang khẩn trương giúp thêm thật nhiều trẻ vị thành niên đủ điều kiện nhập cư Anh để đoàn tụ với thân nhân.
“Chúng tôi sợ không còn nhiều thời gian để cố gắng nói với lũ trẻ về điều này”, James Aldred, quản lý dự án Dịch vụ Thanh niên Tị nạn hiện hỗ trợ khoảng 100 trẻ em ở Calais, cho biết. “Việc Anh rời khỏi Quy chế Dublin về cơ bản sẽ cắt đứt mọi con đường hợp pháp và an toàn, để lại hậu quả vô cùng lớn. Chúng tôi không còn phương án hợp pháp nào để lựa chọn và lo rằng sẽ có thêm nhiều trường hợp buôn người và tử vong hơn”.
Aldred cho biết quá trình thực hiện Quy chế Dublin cũng không dễ dàng do nó không tập trung vào trẻ em. “Vì vậy, việc thuyết phục người trẻ sử dụng biện pháp này vô cùng khó khăn. Các em tin rằng mình sẽ vượt biên nhanh hơn bằng cách bước lên một chiếc xe tải”, Aldred nói.
Ngay cả khi những đứa trẻ chạm tới “miền đất hứa” bằng xe tải hoặc thuyền với sự trợ giúp của những kẻ buôn người, mối nguy hiểm vẫn chưa dứt bởi chính quyền thường không biết đến sự tồn tại của các em.
“Điều đáng sợ thực sự là tình hình của lũ trẻ cũng không khá hơn sau khi vào Anh. Các em không còn được giám sát như ở đây, tạo thời cơ cho những kẻ muốn bóc lột, đặc biệt nếu các em không tham gia các nhóm bảo vệ trẻ em và lên tiếng về sự hiện diện của bản thân”, Aldred giải thích. “Khi đó, về cơ bản các em đã trở nên vô hình”.
Beth Garinder-Smith, giám đốc điều hành tổ chức từ thiện Safe Passage, cho biết nếu giới chức không thực hiện những hành động khẩn cấp để bảo vệ quyền đoàn tụ với gia đình ở Anh của trẻ em, hàng trăm đứa trẻ có thể bị mắc kẹt ở châu Âu và đánh cược cả tính mạng để vượt biên.
“Khi các biện pháp an toàn và hợp pháp không còn, hành trình nguy hiểm là lựa chọn duy nhất . Chính phủ cần hành động ngay lập tức để tạo điều kiện cho các gia đình được đoàn tụ bất chấp Brexit sẽ ra sao”, cô nói.
Trong khi đó, Bộ Nội vụ Anh khẳng định dù Brexit có thỏa thuận hay không, việc hợp tác về vấn đề tị nạn sẽ vẫn duy trì “bởi điều này thuộc về lợi ích của Anh cũng như EU”. “Đó là lý do chúng tôi đã chủ động làm rõ với Ủy ban châu Âu rằng Anh đang tìm cách đàm phán một cơ chế thay thế, để những đứa trẻ... có thể đoàn tụ với gia đình ở Anh sau khi chúng tôi rời khỏi Quy chế Dublin”, Bộ cho hay.
