Toàn cảnh huyện nông thôn mới Nghi Xuân. Ảnh PV
Sau 550 năm song hành cùng đất nước, hôm nay, huyện nông thôn mới (NTM) Nghi Xuân vẫn ngời lên những nét đẹp văn hóa. Thấm sâu vào cuộc sống của người dân Nghi Xuân vẫn là những câu hò, điệu ví cha ông truyền lại thông qua một tiêu chí đặc biệt do cấp ủy, chính quyền huyện Nghi Xuân quy định: 100% khu dân cư NTM kiểu mẫu phải có câu lạc bộ (CLB) dân ca.
Từng được dự khán rất nhiều hội diễn nghệ thuật diễn xướng dân gian vào các dịp lễ hội ở Nghi Xuân nhưng ấn tượng khó quên nhất với tôi vẫn là tiểu cảnh “Nàng Kiều gặp gia biến” do các em học sinh THCS ở Nghi Xuân biểu diễn trong cuộc thi diễn xướng Truyện Kiều nhân dịp kỷ niệm 250 năm ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du năm 2015.
Ít ai ngờ rằng, các em học sinh tiểu học, THCS, THPT ở Nghi Xuân lại hóa thân trong các trích đoạn Kiều hay đến thế. Càng cảm phục hơn, có những cô giáo đã say sưa đọc hết cả cuốn Truyện Kiều, mày mò sáng tạo ra các kiểu trang phục cho các em trên sân khấu.
Liên hoan Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh lần thứ 3 (năm 2018) huyện Nghi Xuân có sự tham gia của gần 500 người là diễn viên, nghệ nhân ở tất cả các lứa tuổi với 60 tiết mục đến từ 18/19 câu lạc bộ trên địa bàn. Ảnh: Hoài Nam
Để phát huy vốn cổ của cha ông, cô giáo Đặng Thị Phương Anh đã sáng tạo ra cách dạy tiếng Anh bằng làn điệu ví giặm. Có những nghệ nhân như Nguyễn Ban, Trần Thị Cảnh ngày đêm sáng tác kịch bản, uốn nắn từng điệu hát ví giặm cho các em, trăn trở, thao thức cùng thế hệ trẻ để gìn giữ giá trị di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Nghi Xuân cũng làm tốt việc đưa ca trù ra khỏi tình trạng bảo vệ khẩn cấp. Một thế hệ nghệ nhân mới ở Nghi Xuân đã lớn lên, trưởng thành và say sưa gìn giữ di sản như Thu Hà (xã Xuân Hồng), Đặng Thị Anh Phương, Thu Hà (xã Cương Gián) bên cạnh các nghệ nhân đã được vinh danh như Dương Thị Xanh, Nguyễn Văn Đài, Đặng Thị Vân, Trần Thị Phượng, Nguyễn Huýnh, Trần Thị Gia, Trọng Tuấn…
Bắt tay vào xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, lãnh đạo huyện Nghi Xuân đã thấu hiểu được ngọn nguồn đam mê của người dân Nghi Xuân, thấu hiểu những sức sống của giá trị văn hóa phi vật thể trong đời sống văn hóa đương đại nên đã có những quyết sách táo bạo nhằm làm cho các miền quê Nghi Xuân vừa hiện đại, vừa đậm đà bản sắc, xây dựng hình ảnh người Nghi Xuân vừa cần cù, sáng tạo, vừa giàu đẹp về tâm hồn, tính cách, góp phần tích cực vào công cuộc đổi mới của quê hương.
Con người Nghi Xuân vừa cần cù, sáng tạo, vừa giàu đẹp về tâm hồn, tính cách. Ảnh: Đậu Hà
Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân Nguyễn Hải Nam cho biết: “Trong lộ trình xây dựng NTM, huyện đã chọn đúng những thế mạnh, phát huy các tiềm năng, lợi thế của địa phương là phải đi lên từ văn hóa, du lịch và thương mại, đồng thời, dựa trên nền tảng các giá trị văn hóa truyền thống của quê hương.
Mục tiêu là không làm mất đi các giá trị văn hóa làng xã mà ngược lại, phải làm giàu thêm các giá trị văn hóa của cha ông truyền lại”. Chính vì vậy, ngoài 10 tiêu chí khu dân cư NTM kiểu mẫu của tỉnh, huyện Nghi Xuân bổ sung thêm tiêu chí thứ 11.
Trong đó, mỗi khu dân cư phải có thêm 1 CLB văn nghệ dân gian. Đến nay, toàn huyện đã có trên 165 CLB với nhiều loại hình phong phú như ca trù, dân ca ví, giặm, trò Kiều, sắc bùa, chầu văn…
Hưởng ứng chủ trương của huyện, 19 xã, thị trấn ở Nghi Xuân đã chỉ đạo sâu sát các thôn xóm, tổ dân phố đang xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu hình thành và phát triển các CLB dân ca.
Phong Giang (Tiên Điền), tổ dân phố 1, 2, 3, 4 (thị trấn Nghi Xuân), tổ dân phố 7 (thị trấn Xuân An), thôn Mỹ Lộc (Xuân Viên), thôn 4, 5 (Cổ Đạm), Lam Long (Xuân Hải), Hội Thủy (Xuân Hội), Lương Minh (Xuân Đan), thôn 5 (Xuân Lĩnh)... là những khu dân cư nhanh chóng hình thành, duy trì và phát triển CLB dân ca.
Trong các kỳ liên hoan, hội diễn nghệ thuật quần chúng, cuộc thi khu dân cư NTM kiểu mẫu, “Nhà nông đua tài”…, cùng với lực lượng học sinh ở các trường học, các CLB này đều là hạt nhân tích cực.
Trong các dịp phục vụ đoàn tham quan Khu lưu niệm Nguyễn Du hay các làng NTM kiểu mẫu, các CLB ở Tiên Điền và thị trấn Nghi Xuân đều tham gia biểu diễn, mang lại những giờ phút vui tươi, sôi nổi và lắng đọng trong lòng du khách, làm cho đời sống tinh thần người dân thêm phong phú, làng quê NTM thêm lành mạnh, văn minh.
Về Nghi Xuân, du khách được chìm đắm trong những lời ca, điệu ví của những người nông dân một nắng hai sương. Ảnh: Sỹ Ngọ
Đặc biệt, năm 2018, Trung tâm VHTT huyện đã chỉ đạo các xã tổ chức hội thi “CLB dân gian khu NTM kiểu mẫu”. Chị Trần Thị Cảnh - Phó Giám đốc Trung tâm VHTT huyện cho biết: “Chúng tôi không tổ chức cuộc thi ở cấp huyện mà chỉ tổ chức cấp xã nhằm tạo nên một phong trào sôi nổi ở cơ sở đồng thời thu hút các hạt nhân hát dân ca ở các thôn xóm, tổ dân phố, qua đó, phát hiện nhân tài để bồi dưỡng”.
Được biết, tại cuộc thi “Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu” do Ban Chỉ đạo chương trình mục tiêu quốc gia NTM Hà Tĩnh tổ chức tháng 4/2018, nhiều tiết mục của các CLB ở Nghi Xuân đã gây ấn tượng đẹp cho du khách.
Vừa xây dựng được khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, vừa giữ gìn và phát huy các di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đó là sáng tạo độc đáo “có một không hai” của Nghi Xuân.
Về Nghi Xuân, nhất là vào dịp lễ tết, trong màu xanh mướt mát của ruộng vườn, hoa trái, giữa những khu dân cư NTM kiểu mẫu sáng đẹp, văn minh, du khách nghe vang lên lời ca, điệu ví, tiếng đàn của chính những người nông dân một nắng hai sương.
Càng thêm yêu mến “Nghi Xuân bát cảnh”, thêm yêu mến, tự hào về Đại thi hào Nguyễn Du, danh nhân Nguyễn Công Trứ và bao anh hùng danh nhân khác. Đúng như câu giặm Đức Sơn mà người dân Nghi Xuân hay hát:
Lưu Hồng Sơn thế phụ
Vọng Lam Thủy, Giang Đình
Chốn nhân kiệt, địa linh
Tố Như Nguyễn tiên sinh
Đón mặc khách tao nhân
Đón quân tử anh hùng
Về Nghi Xuân hội lễ
Đến Tiên Điền hội lễ…
(Hồng Vinh soạn lời).
